Βιολογικά ή Συμβατικά τρόφιμα; Η Αλήθεια Πίσω από το Πιάτο μας

Τα βιολογικά τρόφιμα έχουν γίνει ολοένα και πιο δημοφιλή, με πολλούς καταναλωτές να τα επιλέγουν για τα ανώτερα οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον. Αλλά τι ακριβώς είναι τα βιολογικά τρόφιμα και πώς συγκρίνονται με τις συμβατικές επιλογές;

Τι Είναι τα Βιολογικά Τρόφιμα;

Πρόκειται για προϊόντα τα οποία παράγονται υπό αυστηρές προδιαγραφές που ορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία που διέπει την παραγωγή, μεταποίηση και εμπορία τους.

Βάσει των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων:

• Απαγορεύεται η χρήση ΓΤΟ (Γενετικά τροποποιημένων οργανισμών)

• Απαγορεύεται η χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας

• Περιορίζεται η χρήση χημικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων και παρασιτοκτόνων

• Απαγορεύεται η χρήση ορμονών ενώ η χρήση αντιβιοτικών περιορίζεται στις απολύτως απαραίτητες περιπτώσεις για την υγεία των ζώων.

Όσον αφορά στην κτηνοτροφία, τα ζώα πρέπει να δέχονται καλή μεταχείριση και οι κτηνοτρόφοι να τηρούν συγκεκριμένους κανόνες. Οι κανονισμοί απαιτούν τα ζώα να εκτρέφονται σε συνθήκες διαβίωσης που εξυπηρετούν τις φυσικές τους συμπεριφορές, να τρέφονται με 100% βιολογικές ζωοτροφές και να μην τους χορηγούνται αντιβιοτικά ή ορμόνες.

Βασικές Διαφορές Μεταξύ Βιολογικών και Συμβατικών Τροφίμων

Η κύρια διαφορά μεταξύ βιολογικών και συμβατικών τροφίμων έγκειται στον τρόπο παραγωγής τους. Η συμβατική γεωργία βασίζεται συχνά σε συνθετικά χημικά, όπως λιπάσματα και φυτοφάρμακα, για την αύξηση της απόδοσης των καλλιεργειών. Αντιθέτως, η βιολογική γεωργία επικεντρώνεται στις φυσικές διαδικασίες, χρησιμοποιώντας λιγότερα χημικά και αποφεύγοντας τεχνητά πρόσθετα. Ως αποτέλεσμα, τα βιολογικά τρόφιμα έχουν γενικά λιγότερα υπολείμματα φυτοφαρμάκων και μπορεί να περιέχουν υψηλότερα επίπεδα ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα στα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Αν και η βιολογική γεωργία συνήθως αποφέρει χαμηλότερες αποδόσεις από τις συμβατικές μεθόδους, προσφέρει αρκετά οικολογικά οφέλη, όπως την ενίσχυση της υγείας του εδάφους, τη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης και καλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα. Οι βιολογικές πρακτικές προάγουν επίσης μεγαλύτερη βιοποικιλότητα και εξαρτώνται λιγότερο από μη ανανεώσιμους πόρους.

Περιέχουν τα Βιολογικά Τρόφιμα Υψηλότερη Διατροφική Αξία;

Τα διατροφικά οφέλη των βιολογικών τροφίμων παραμένουν αντικείμενο συζήτησης. Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών, όπως οι πολυφαινόλες, οι οποίες συνδέονται με διάφορα οφέλη για την υγεία ενώ τα βιολογικά γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν δείξει υψηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.

Ωστόσο μια συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2019, έδειξε ότι δεν υπήρξαν ουσιαστικές διαφορές όσον αφορά στην αντιοξειδωτική και θρεπτική αξία των βιολογικών και συμβατικών προϊόντων. Μια μελέτη μόνο από αυτές που αναλύθηκαν στην ανασκόπηση έδειξε σημαντική διαφορά στην αντιοξειδωτική ικανότητα μιας διατροφής βασισμένη σε βιολογικά τρόφιμα. Παρόλα αυτά υπήρχαν αρκετά προβλήματα όσον αφορά στην μεθοδολογία αυτής της μελέτης, ενώ τα αποτελέσματα της φαίνεται να μην είναι ρεαλιστικά.

Επομένως, όσον αφορά στα θρεπτικά συστατικά, οι διαφορές μεταξύ βιολογικών και συμβατικών τροφίμων είναι κατα βάση αμελητέες. Αυτό που ξεχωρίζει τα βιολογικά τρόφιμα είναι τα χαμηλότερα επίπεδα τοξικών μεταβολιτών, συμπεριλαμβανομένων βαρέων μετάλλων όπως το κάδμιο, και υπολειμμάτων συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων μπορεί επίσης να μειώσει την έκθεση σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.

Είναι τα Βιολογικά Τρόφιμα Πιο Υγιεινά;

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα υποδηλώνουν μικρότερη έκθεση σε φυτοφάρμακα, όταν κάποιος ακολουθεί μια βιολογική διατροφή. Ωστόσο δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν σημαντικά και ουσιαστικά αποτελέσματα για την υγεία μας.

Υπάρχουν επίσης κάποιες έρευνες που συνδέουν την κατανάλωση βιολογικών τροφίμων με μειωμένο κίνδυνο για συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος, η υπογονιμότητα κ.α. Η κατανάλωση όμως βιολογικών τροφίμων συνδέεται συχνά με συνολικά πιο υγιεινές διατροφικές πρακτικές και χαμηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας, τα οποία είναι πιθανό να επηρεάζουν τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών.

Συμπεράσματα

Τα βιολογικά τρόφιμα προσφέρουν μια πιο βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον επιλογή σε σύγκριση με τα συμβατικά τρόφιμα. Αν και δεν παρέχουν δραστικά υψηλότερη διατροφική αξία, η μείωση της έκθεσης σε φυτοφάρμακα και συνθετικά χημικά, καθώς και η καλύτερη συνολική ασφάλεια των τροφίμων, τα καθιστά δημοφιλή για πολλούς καταναλωτές. Είναι κρίσιμο να διεξαχθούν περισσότερες έρευνες με στόχο την μέτρηση ουσιαστικών οφελών στην υγεία σε βάθος χρόνου. 

Βασικό αρνητικό των βιολογικών τροφίμων παράλληλα είναι η υψηλή τιμή τους, γεγονός που περιορίζει την κατανάλωση τους για ένα μεγάλο μερίδιο ανθρώπων που δεν μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά σε μια τέτοια διατροφή. Επομένως είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συμβατικά προϊόντα δεν υστερούν σε μεγάλο βαθμό όσον αφορά στη θρεπτική τους αξία σε σχέση με τα βιολογικά. Με άλλα λόγια, μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά και με τα συμβατικά προϊόντα, χωρίς να αναιρείται η ανωτερότητα των βιολογικών.

Βιβλιογραφία:

• Vigar, Vanessa et al. “A Systematic Review of Organic Versus Conventional Food Consumption: Is There a Measurable Benefit on Human Health?.” Nutrients vol. 12,1 7. 18 Dec. 2019

• Çakmakçı, Songül, and Ramazan Çakmakçı. “Quality and Nutritional Parameters of Food in Agri-Food Production Systems.” Foods (Basel, Switzerland) vol. 12,2 351. 11 Jan. 2023

• USDA Certified Organic: Understanding The Basics. USDA Certified Organic: Understanding the Basics | Agricultural Marketing Service.